Lounès Matoub

Ayen yura ur t-yecni

 

Ma yella yakan win ur nessin Lounès, asmi ara yedlu ɣef wayen yecna d wayen yesɛedda n lḥif ad as-yini amdan-agi yedder azal n 100 n yiseggasen. Amek ihi, ur iwehhem ara umdan ɣef ugerruj i d-yeǧǧa ɣas akken yemmut d ilemẓi ! Ulac tamsalt ur yesqerdec, ulac taluft yekbel, yeskfel-d akk ayen akken izedren. Amennuɣ-is d aɣenja di tasilt, yessali-d kullec. Deg uḍris-agi, neɛreḍ ad d-nawi kra n yisefra yura, maca iɛdawen n tudert cleqfen leɛmer-is uqbel ad ten-yecnu. Ihi, di tefsut n 1998, kra kan n wagguren uqbel ad yemmet, yuzen kra n uzabuq i widen yenwan kelxen i yemdanen.

Yenna deg usefru nni : 

Rriɣ-d nnehta n yefker : 

Leḥnana teffeɣ-iyi iri 

Qecɛeɣ-tt, d ayen ur d-tettezzi 

Imi ulac win inefɛen wa 

Nemseɛraq, beddleɣ lewhi 

Ɛecqeɣ, teɛceq deg-i tḥerci 

Cebḥeɣ-as d isli i lebda 

Ma d kunwi ideg yeqqaz lebɣi 

Wi ifuden yeddu ar tala 

Kra yecna, kra yessefra, imeslayen-is d wid n umɣar azemni. Ččuren d lemɛun, ssawalen i tegmat d useḥbiber ɣef nnif. Yakk yenna ɣef Ɛebban, yessefra ɣef Krim, yecna ɣef Boudiaf. 

Dɣa, yettkemmil deg usefru-agi i d-nebda, ɣef lqima n urgaz, yenna: 

Mi iɛedda zzhir n twaɣit 

Deg yiziḍ teḥbes tsirt 

Jbut-d ad d-yemmir uwren 

Argaz alamma lmut tewwi-t 

I wen-d-tettban tsenṭit 

D wakal wi s-ibedden 

Tettzuxxum ɣef tjaddit 

Nnif yefsi deg yifassen-nwen 

Asmi ara ffɣeɣ si ddunit 

Γef uẓekka-w xas serset-ten 

Lounès, ad fell-as yeɛfu yerḥem, yedda d ubrid imeɣban. Γas akken nniyya-s tessaweḍ-it almi yecceḍ mi akken yeḍfer ikabaren n tsertit. D tidet, yedda, acku yeḍmeɛ ahat ayen i d-qqaren ad xedmen deg unnar, ad ssuzfen lḥif, ad nfun lbaṭel. D acu kan, s kra n win iwumi d-mɣin wafriwen, ad yettu anisi i d-iɛedda. Γef wigi, yenna deg yiwen n usefru iwumi isemma : 

Nemselḥa-d almi d ass-a 

Lmeqsud-nwen iban 

Kif kunwi d wid i-tt-yeɛran 

Tnekkrem ṣṣef n yimeɣban 

Tuḥwaǧem-aɣ kan di lbuṭ-nni 

Yella uzekka yella uẓekka 

Yiwet n tikelt mačči snat 

Ur wen-ttɛeggineɣ ara 

Asmi ara ken-id-teṭṭef tmaggart 

D ayen ihi i-t-yessawḍen yebra i leqdic daxel yikabaren, imi yeḥsa ulac fell-asen ttkal. 

Γef aya, yenna : 

Yemma i ɣ-icerken temmut 

Acu i d-yeggran a xwali 

Si tura ay bdiɣ tettuɣ 

Uẓar necrek zik-nni. 

Lounès, ma nezzi s ayen yecna, ad tɣileḍ yeẓra acu ara yeḍrun yid-s. tizlit-nni : Ass-agi lliɣ, azekka wissen, d licara n wamek ara yemmet ! yecna ɣef terga, d tidet yeẓẓel di terga. Ula deg usefru-agi ur yecni ara, yemmeslay-d ɣef lmut am wakken yesraḥ-itt tetteddu-d ɣur-s, yenna : 

A leḥḥuɣ, ttagadeɣ 

D ayen ad nefleɣ 

Anda akken ǧǧiɣ tacriḥt-iw 

Tikelt-a deg-s ma brettxeɣ 

Ur d-ttensareɣ 

Ad ruḥeɣ s lqedd-iw 

Ayen akk ɛzizen ḥemmleɣ 

Deffir ad t-ǧǧeɣ 

Imi d nekk i d axsim-iw. 

Tekcem-it tugdi, imi iwala lmut tewweḍ-d ɣer umnar. Netta yettnaɣen, yettqabalen sin yiɛdawen: adabu amesbaṭli yeṭṭsen ɣef yizerfan n ugdud Aqbayli, d yirebraben ibegsen ad xlun tamurt. Tezdeɣ-it lmut ula di tnafa. Ikemmel deg usefru-agi, yenna: 

Tarwiḥt atta ɣef ssebba 

Ur gganeɣ ara 

Ttewḥiceɣ ad d-yeḥḍer yiḍes 

Tezdeɣ-iyi lmut tirga 

Nnehtat, tawla 

Aberḍi-w ay d-iteqqes 

Tikelt-a tesɛeb tnekra 

Unfeɣ i lmeḥna 

Tudert ad tt-id-tesseɣras. 

M. Smail 

Ttwakksen-d yisefra-agi seg udlis 

Lounès Matoub, Mon nom est combat de Yalla Seddiki

revenir à la rubrique « Tamazight »